5 Why – psychologia w produkcji

Narzędzie 5 Why znane również jako 5 x Dlaczego jest sposobem na dokopanie się do głębi sprawy i przyczyny problemu. Jest to idealny przykład metody, którą można stosować w produkcji oraz w życiu prywatnym. Podejrzewam, że nieświadomie (lub świadomie) została ona zaczerpnięta do produkcji właśnie z dziedziny psychologi i analizy problemów bądź też odwrotnie.

5 WHY do rozwiązywanie problemów w produkcji i nie tylko

Metoda 5 Why polega na zadawaniu pytania „dlaczego?”. W każdej sytuacji szukając źródła możemy się do niego dokopać pytając dlaczego się coś wydarzyło. Stosuje się ją w przypadku zaistnienia konkretnego problemu – najczęściej produkcyjnego. Sprawdza się też jednak w przypadku problemów z kategorii nie tylko produkcyjnych. Jest to cenne narzędzie, lecz często lekceważone. Odpowiednio użyte może nam dać odpowiedź, której na pierwszy rzut okna mało kto by się spodziewał.

5 WHY – etapy postępowania

Jej działanie jest dziecinnie proste. Po pierwsze należy właściwie zdefiniować problem, który chcemy wziąć na warsztat. Wbrew pozorom nie jest to takie oczywiste. Najlepiej jak zdefiniowany problem zostanie zapisany na kartce lub w pliku. Pozwala to spojrzeć na problem z pewnym dystansem.

Po drugie – zadaj pytanie „dlaczego” dany problem/zdarzenie miało miejsce. Odpowiedź zanotuj pod problemem.

Po trzecie i kolejne – jeżeli poprzednia odpowiedź nie pozwoliła znaleźć przyczyny źródłowej problemu – zadaj pytanie „dlaczego” do wyżej zapisanej odpowiedzi. Powtórz ten krok do momentu, aż odnajdziesz prawdziwą przyczynę problemu.

Z pozoru wygląda to bardzo niewinnie. Te narzędzie jest lekceważone i przez swoją prostotę często pomijane. Pamiętajmy jednak, że to w prostocie tkwi siła. Zwykła karta, długopis i otwarty umysł potrafią szybko znaleźć rozwiązanie, którego można szukać przez długi czas. Wystarczy chwila skupienia i namysłu.

Przykład użycia 5 WHY

Problem do rozwiązania: Ekspres przestał działać – nie włącza się (brak zasilania).

1. Dlaczego ekspres się nie włącza ? -> Podczas użytkowania ekspresu odłączył się przewód od przełącznika.
2. Dlaczego przewód wewnątrz ekspresu się odłączył ? -> Niepoprawny montaż i podłączenie przełącznika.
3. Dlaczego niepoprawnie podłączono przełącznik podczas montażu ? -> Końcówka przewodu nie została wsunięta do końca.
4. Dlaczego nie wsunięto przewodu do końca ? -> Operator nie użył narzędzia do montażu.
5. Dlaczego nie użyto narzędzia do montażu -> Narzędzie było połamane.
6. Dlaczego narzędzie było połamane ? -> Miejsce na które odkłada się narzędzie jest zniszczone co powoduje jego częste wypadanie i w efekcie uszkodzenie.

Akcje korekcyjne: Naprawa narzędzia i miejsca przechowywania. Wprowadzenie okresowych przeglądów linii montażowej wraz z formularzem kontrolnym dotyczącym konkretnych miejsc na linii.

5 WHY w psychologii

5 Why jako element psychologi. Teoria Poziomów Interpretacji (Construal Level Theory) mówi o tym, że każdą sytuację można inaczej interpretować – na różnych poziomach. Każdy z poziomów jest mniej lub bardziej szczegółowy i co ważne – każdy jest zgodny z prawdą. Chodzi tu o to, że każdą sytuację można opisać jako coś bardzo ogólnego lub też bardzo szczegółowego. Zapewne nie jest to do końca zrozumiałe, dlatego najlepiej zaprezentować to na jakimś przykładzie. Weźmy na przykład czynność, którą właśnie wykonuję – pisząc dla Ciebie ten artykuł.

Patrząc od poziomu bardzo szczegółowego: w tej chwili właśnie tworzę wpis. Właściwie patrząc bardziej konkretnie – poruszam palcami uderzając nimi w klawiaturę komputera. Czynność ta tworzy ruch rękoma. Ruchy te tworzą artykuł – tworzę wpis na bloga. Idąc dalej – realizuję swoje hobby. Patrząc jeszcze ogólniej: działam w zgodzie ze sobą dając wartość innym ludziom. Każde z poprzednich twierdzeń było jak najbardziej zgodne z prawdą. Różniły się one jedynie poziomem interpretacji (bardziej lub mniej szczegółowym). Taki schemat można zastosować do każdej sytuacji. Przechodzenie pomiędzy każdym kolejnym wyższym poziomem ułatwia nam pytanie „Dlaczego?”.

Jak i po co używać tego w praktyce ?

Tak jak wspomniałem – poziomy interpretacji dotyczą każdej okoliczności. Ty, jako czytelnik – koncentrujesz się na tekście -> czytasz ten artykuł -> dowiadujesz się nowych informacji -> poznajesz metody dzięki, którym możesz być bardziej efektywny w swoim działaniu -> przybliżasz się dzięki temu do złożonego celu X. Oczywiście pomiędzy wymienionymi poziomami można dodać jeszcze kilka interpretacji.

Dzięki tej wiedzy możemy świadomie i samowolnie przechodzić pomiędzy kolejnymi poziomami. Badania¹ udowodniły, że wyższy poziom interpretacji zwiększa naszą samokontrolę i wytrwałość w działaniu. Przykładowo – zapalenie papierosa traktowane jako zaspokojenie głodu nikotynowego czy też jako „chwilę relaksu” działa na nas inaczej niż w przypadku gdy spojrzymy na to jako na zagrożenie dla naszego zdrowia i „skracanie życia”. Zauważ, że pomiędzy kolejnymi poziomami można przeskakiwać na różne sposoby. To co jest dla nas istotne, to fakt, że pytaniem pomocniczym do wchodzenia na wyższy poziom interpretacji jest nasze magiczne pytanie z metody 5 Why – Dlaczego.

Spójrzmy na poniższy przykład. Załóżmy, że w momencie odczuwania niskiej motywacji do działania lub pokusy by zrobić niechcianą rzecz przejdź w myślach przez serię kilku pytań DLACZEGO. Np. w momencie braku motywacji do pójścia na siłownię, zapytaj samego siebie dlaczego postanowiłeś (lub w przypadku gdy w danym momencie wyjątkowo Ci się nie chce – dlaczego kiedyś chciałeś) chodzić na siłownię. Możliwy scenariusz mógłby wyglądać w następujący sposób: Chodzę na siłownię 3 razy w tygodniu -> Dlaczego? -> Bo takie jest moje postanowienie noworoczne -> Dlaczego? -> Postanowiłem wziąć się za siebie -> Dlaczego? -> Bo chcę wyglądać lepiej i być zdrowszym? – Dlaczego? -> Bo np. chcę wystąpić w zawodach / podobać się sobie i innym. Oczywiście to tylko przykład i należy tu odpowiadać zgodnie z samym sobą i swoimi wewnętrznymi motywatorami.

Podsumowanie i wskazówki

Warto zaznaczyć, że tych pytań wcale nie musi być dokładnie pięć, tak jak wskazuje nazwa 5 Why. Może ich być więcej lub mniej. Niektóre sprawy rozwiążą się po trzykrotnym zadań pytania, a niektóre będą potrzebowały więcej niż pięciu pytań. Chodzi o dokopanie się do głębi problemu. Podobnie w metodzie 5WHY stosowanej przy rozwiązywaniu problemów i szukaniu przyczyny – należy zadawać te pytania do czasu aż znajdziemy przyczynę leżącą u źródła.

Darmowy formularz do korzystania !

Pobierz darmowy formularz już teraz i od razu zacznij korzystać z narzędzia 5 Why! Te i więcej narzędzi znajdziesz w zakładce darmowe narzędzia. Zapisz się do newslettera i skorzystaj z większej ilości bonusów.

5 WHY – arkusz do pobrania

¹ K. Fujita, Y. Trope, N. Liberman, M. Levin-Sagi, Construal Levels and Self-Control. 2006 Mar;